Een mens verzamelt nogal wat papier tijdens zijn leven, aan het einde blijft daar meestal een doos met documenten van over. Ik ben ongewild, het zal op mijn hoofd geschreven staan dat ik er het best voor geplaatst ben, het archief van onze familie. Bij het overlijden van onze moeder Madeleine, nu al zeven jaar geleden kwam haar “archief” bij mij terecht. Archief : wat metalen en houten dozen met foto’s, bankuittreksels, aktes en beschrijvingen van nalatenschappen. Als je verhuist of verbouwt verdwijnt alles in dozen, er zitten daar zaken tussen die ik nodig heb, dus vroeg of laat moet ik in de kelder afdalen waar alles opgeslagen is; ik kan er niet nog een jaar laten overgaan. Zo werd ik zondag nog maar eens geconfronteerd met de dozen van mama; ik wik en weeg wat mag weggegooid worden en wat niet; als je moeder pas overleden is gooi je niets weg, het is het enige tastbare wat je nog hebt; na zeven jaar durf ik wel weggooien, alle bankuittreksels, alle documenten van de mutualiteit, … de toekenning van een gratis pas voor openbaar vervoer houd ik nog even bij; sommige nalatenschappen zijn deftig uitgetikt, andere vormen louter een paar velletjes schriftpapier met verklaringen van de erfgenamen, soms ondertussen ook allemaal overleden, zij verklaren … “woonst ten sterfhuize en volmacht te geven ….”; archaïsche teksten, tot meer dan honderdvijftig jaar ver; twistbrieven tussen schoonzusters die opduiken…, had ik nog niet gezien, ik haal de cruciaalste, speciaalste geschriften en aktes eruit, daar maak ik mijn archief van, de rest berg ik weer op. Een ganse familie is een doos met documenten, aktes, die helpen de herinnering aan lang vervlogen tijden levendig te houden. Zeven jaar geleden was ik nog niet “in het reine” met het afscheid van mama, nu wel? Er is geen pijn meer, enkel zoete herinnering …

Wat volgt zijn mijn eigen schrijfsels van toen, nu kan ik ermee om … mama was al een paar maanden gehospitaliseerd, maar we waren niet voorbereid op het ergste …

Donderdag 1 september 2005 “Mama heeft zondagavond een hartstilstand gehad en is gereanimeerd. Eerst geen hersenactiviteit meer, nu blijkbaar toch wel. Ik ben er maandag geweest, in een droevige kliniek in Brussel waar men haar nog hoopte te kunnen helpen – de hardste ervaring in mijn leven – twee dagen kapot, dit draait de prioriteiten om, gooit ze overhoop. Hopen dat ze het nog haalt doe ik wel, vrezen dat het niet lukt evenzeer. Het mooiste zou zijn dat ze er als bij wonder nog uitkomt en minstens een stuk van haar leven terugkrijgt, meer dan wie ook – ik hoop – maar mijn gevoel voor realiteit …

Woensdag 7 september 2005 .. “Ik voel me op, het slechte nieuws van mama, een hersenscan heeft uitgewezen dat ze eigenlijk geen deftig leven meer kan leiden … en dat op een prachtige nazomerdag … we gaan mama over laten brengen naar Jan Palfijn in Gent, dan kan ze bij mijn zus zijn.”

Vrijdag 9 september 2005 ” ik kom net van mama, ze slaapt. Het is voor een paar dagen of weken. Ze ziet er vredig uit. Een mensenleven … Als ik naar de foto’s kijk naast haar bed van haar trouw nu bijna 50 jaar geleden en haar dan zie liggen; in feite is ze hetzelfde meisje, maar een gans leven verder. Een leven met veel plezier en veel miserie. Ik troost me met de gedachte dat haar laatste jaren mooi waren … haar kinderen maken het goed en ze heeft haar kleinkinderen heel goed leren kennen…”

Mijn moeder glijdt weg ….

Maandag 12 september 2005

“Gisterenavond ga ik compleet in mijn regenpak op mijn bankje bij de bambi’s zitten. Onze damhertjes hebben een afgesloten terrein van een hectare, ze zijn met zijn 25 en ik heb gans aan ’t eind een bankje gezet om af en toe te “mediteren” – gewoon wat zitten mijmeren eigenlijk. Veel gebruik heb ik er nog niet van gemaakt in de acht jaar dat ik het hier plaatste, maar nu voelde ik er behoefte aan. Het regent nog en de zon is bijna onder gegaan, het is niet koud of kil, ’t is een mooie nazomer.

Met de druppels die op mijn pak vallen vanuit de overhangende haag en bomen denk ik terug aan het groen dat ik moest opzoeken als 13 jarige, mijn herbarium aanleggen. Mijn moeder trok daarvoor mee op pad naar ‘’t Drongengoed en naar alle buitenwegels in ’t dorp. Samen in haar camionnette toerden we rond en zochten planten waarvan ik het bestaan niet afwist en ondertussen niet meer kan herinneren, wat overblijft is de tochtjes samen…

Ze was stil deze namiddag, gisteren trachtte ze nog te praten en haar ogen open te doen, ik weet niet of ze me herkende, ik hoop alleen dat ze er iets aan heeft dat we, haar kinderen, familie en buren, bij haar zijn.

Ze ligt op de palliatieve zorgen van het Jan Palfijn ziekenhuis in Gent, mijn zus is daar verpleegster, zo kan ze er zoveel mogelijk bij zijn. Het is op tien minuten wandelen van mijn bureau aan ’t station.

Het blijft maar regenen, maar het stoort me niet. Mama kent de hertjes veel beter dan ikzelf, in de winter komt ze hooi brengen, in de zomer kijken of ze water genoeg hebben. Het zijn ook haar “bambi’s”.

16h20

Ik ben net bij mama langs geweest, ze was wakker, er waren twee dorpsgenoten – vriendinnen van haar, en mijn zus. Ik denk dat ze me duidelijk herkende, ze reageerde echt op mijn aanwezigheid en keek recht in mijn ogen. Ze wou voortdurend iets zeggen, maar ik kon haar niet verstaan.

Dinsdag 13 september 2005 – 17h

Het doet pijn om onze energieke mama uitgeteld te zien liggen, niet in staat om iets te verwoorden. De schuldvragen kwamen boven bij Carine, mijn zus. En neen, ze moet geen enkel schuldgevoel hebben, niemand van ons. Natuurlijk hadden we dingen beter kunnen doen, maar schuldgevoelens zouden misplaatst zijn.

Ik zat in mama haar ogen te kijken … mocht zij nu 92 zijn dan zou de aanvaarding zo veel gemakkelijker zijn, maar ze is maar 72, en heeft die verdiende 20 mooie extra jaren niet gehad. Toch moeten we aanvaarden en ons troosten met de ongetwijfeld goede jaren die ze na een hard leven toch gekregen heeft. Ze heeft de inspanningen voor haar kinderen beloond gezien door het feit dat we het al bij al goed doen, ze heeft haar vier kleinkinderen leren kennen en heel veel bij haar gehad – mémé was een vast adres.

“Nog 7 bakken en we zijn vooruit”, dat was een uitspraak waar ik haar mee plaagde, altijd in de weer is ze tot haar 70e blijven bier uitvoeren, zonder ooit zelf een druppel alcohol aan te raken.

Altijd werken, want ons vader is al 24 geleden gestorven en hij was al 10 jaar langer gehandicapt … op de overlijdensdocumenten van zijn moeder staat Willy Fiers,”invaliede”… Vrouwen zijn het zwakke geslacht niet – ik heb een beeld van zowel fysiek als mentaal heel sterke vrouw, mijn moeder. Ik idealiseer niet, maar geef toe dat ik niet graag kritiek hoor op mama, als er zoveel goeds tegenover staat dan neem je die kleine zaken die ieder mens heeft er toch met plezier bij. Ja, ze was overweldigend en kon heel veel druk zetten – maar dan vooral om je in gang te krijgen. Het ging trouwens nooit om dingen die haar ten goede kwamen maar onszelf; neen – geduld had ze nooit.

21h

Vanavond zijn mijn drie dochters bij mémé geweest. Elise (12) was haar eerste kleinkind en mama is haar meter. Elise wou er even alleen bij zijn. Mama heeft hen volgens mijn zus duidelijk herkend.

Marie, onze middenste sprong op ’t bed en wou mémé niet lossen, daar reageerde mama hevig op. Marie wou niet naar huis – ze wou bij mémé blijven zoals anders toen we bij haar thuis passeerden, twee op drie keer lieten we Marie achter. Ik denk dat ze vooral zichzelf kon zijn bij mémé.

Donderdag 15 september

Camille (bijna 7) zegt tegen mij: ik ga nog geen foto van mémé bij de overleden mensen plaatsen hé want ze is nog niet dood.

maandag 19 september 2005

14h15 Mama is heel ver weg nu, met heel veel inlevingsvermogen heb ik het gevoel dat ze mijn aanwezigheid nog merkt. Ik hoop vooral dat ze geen pijn heeft, dat is heel belangrijk.

Ze reageert nog steeds als ik mijn wang tegen de hare leg. Ze doet haar ogen nog open, maar gewoon om naar boven te staren.

………………………………..

Woensdag 28 september 2005 12h40

“De wereld ziet er anders, totaal anders uit op één week tijd. Zondagavond is mama overleden. Ook al was het verwacht, het is hard, het doet fysiek pijn. Het blijft hangen dat mama zei net voor haar hartstilstand zei : “het is me niet gejeund, gewoon zonder pijn thuis zijn”; dat is zo en ik kan er niets aan doen … onmacht … ze was terecht cynisch : wat heb ik eraan … aan foto’s … de foto’s die bij haar bed stonden. Ik zou nu een maand weg willen, maar de harde realiteit zegt me dat de lonen betaald moeten worden en er omzet moet gemaakt worden … ik hoor haar stem overal, Frank mijn broer kan niet naar video’s kijken over mama, ik zoek ze op … ik hoop dat ik me zaterdag op de begrafenis sterk houd …”

Vrijdag 30 september 2005 12h10

“Prelude voor een nieuw hoofdstuk in mijn leven … morgen wordt mama begraven. Gisteren ben ik haar huis binnengeweest. Al de gewone gedachten en reflexen zijn er, heel verwarrend. Ik rijd het hof op en haar camionette staat er, ze zal dus wel thuis zijn of bij de buren .. maar neen, dat kan niet, mama is er niet meer… Ik kom binnen, alles voelt vertrouwd aan en toch vreemd, de frigo staat open … leeg. Haar post van enkele dagen ligt onaangeraakt op de grond. Ik zal niet meer kunnen binnenspringen op de middag als ik in de buurt ben en frieten met kaasrolletjes eten. Ik loop boven rond, de helft van het huis was allang enkel nog gebruikt als de kinderen er waren, hun knuffels liggen er nog …”

maandag 3 oktober 2005

17h we komen na een dag van zee terug naar Deinze, vlak voor Maldegem gaat mijn telefoon. Mijn eerste impulsieve gedachte: ’t is mama. Ze belde altijd toen we van zee vertrokken: “komen jullie nog binnen? er ligt hier nog een vestje van Marieke ….”.

Maar ’t kan mama niet meer zijn, ’t is mijn broer …

………………………

dinsdag 18 oktober 2005

Ik zoek in gedachten de laatste keren dat mama mij op ’t bureau kwam bezoeken. Tot ze stopte met werken kwam ze hier drank leveren en kwam ze zowat om de 2 weken langs.

maandag 21 november 2005

’t is nu (bijna) twee maanden geleden dat mama overleden is. Ik denk er nog elke dag, elk verloren of gewonnen moment, aan. Als ik de laatste foto’s bekijk hoor ik er zo haar stem bij.

Bij mijn lange strandwandelingen gaat ze niet uit mijn gedachten.

Ik wou dat ze er nog bij was, weet dat het niet kan.

De schuldvraag blijft wel komen, toen ze van ziekenhuis veranderde moest we haar naar het UZ gebracht hebben, nergens anders.
Ik wil mijn eigen schuldgevoel hierin dragen, de fout die ik maakte was eerst de ernst niet begrijpen om vervolgens alles zelf in handen nemen zoals altijd … ik heb dat niet gedaan.

Allemaal te laat natuurlijk, niemand weet wat het verschil zou geweest zijn. Maar net als ik er een slecht gevoel bij had geloof ik nu dat mama er nog zou geweest zijn mochten we haar naar een UZ hebben overgebracht.

In april hielp ze me nog met het leegmaken van ons appartement in Knokke. We hadden een afspraak met de verhuisploeg voor de middag, die ging veel later zijn dus gingen we nog iets samen eten.
We zijn samen nog tot aan de Exotique gestapt en hebben in de lentezon gegeten op de dijk; mama een sla – ik krokketjes. Ik moest wel de auto gaan halen om terug te komen, de wandeling was te lastig voor haar. De verhuizers waren hopeloos te laat. Ik heb mama achtergelaten zodat ze er bij kon blijven en met hen meerijden naar waar de inboedel moest zijn.
Ze is achteraf het appartement nog gaan kuisen met Mireille. Het nieuwe waar ik in mei naar toe verhuisd ben heeft ze nooit meer gezien.

dinsdag 2 mei 2006

Verweesd is en blijft het juiste woord om te omschrijven hoe ik me voel als ik in Kleit aan het huis kom.

Ik sta in de tuin te luisteren naar de klokken (er is toevallig een begrafenis) en denk terug hoe ik daar als kleine jongen stond op een zonnige zondagvoormiddag, de klokken die luiden, de soep die klaar is en daarna frietjes met kip en mayonaise …

De tuin is mooi nu, toen was het een boomgaard ….

De tuin was echt wel van mama, ze was er trots op, we hebben er mooie feesten in gevierd.